Αγαπητοί φίλοι του blog, σας παραθέτω απόσπασμα από την ομιλία μου της 14 Ιανουαρίου 2020 με στοιχεία για τις δράσεις του μουσείου.

Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί φίλοι, αγαπητά μέλη του ΔΣ της Εταιρείας των Φίλων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, όπως κάθε χρόνο, συγκεντρωθήκαμε και φέτος εδώ για να υποδεχθούμε το νέο έτος, να αποτιμήσουμε τα πεπραγμένα και να ανακοινώσουμε τις μελλοντικές μας δράσεις. Το 2020 σηματοδοτεί για το Μουσείο ένα νέο κύκλο δημιουργίας – συνακόλουθα στην καθιερωμένη σημερινή παρουσίαση θα επικαλεστώ όχι μόνο την συμμαχία των αριθμών αλλά και την ερμηνευτική συνδρομή των συμβόλων, εκείνων των παραστατικών στοιχείων που διαγράφουν με τον πειστικότερο τρόπο τις αξίες και τον χαρακτήρα ενός πολιτισμικού θεσμού με μακρά παράδοση.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Με κέντρο τον άνθρωπο!
Δεσπόζουσες  στην εικόνα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου είναι τέσσερις αγαλματικές μορφές που επιστέφουν το στηθαίο της μνημειακής του πρόσοψης και αντιγράφουν έργα μεγάλων Ελλήνων καλλιτεχνών.  Ο Απόλλων, η Ήρα, ο Άρης και η Ειρήνη με τον Πλούτο,  πανάρχαιες θεϊκές υποστάσεις  θεμελιωμένες στην ανθρώπινη σοφία,  εκφράζουν κυρίαρχες δυνάμεις που επιδρούν διαχρονικά στην ιστορία των πολιτισμών. Με την παντοδύναμη γλώσσα των συμβόλων μοιάζουν να αντιστέκονται στο χρόνο καθώς από εκεί ψηλά  συνεχίζουν να μιλούν για τη ζωή και τις ανθρώπινες  αξίες στην κοσμοαντίληψη του ελληνικού πολιτισμού.
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Το Πανελλήνιο Μουσείο.
Με βάση αυτές τις αξίες ιδρύθηκε στα μέσα του 19^ου αιώνα το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έχοντας ως προμετωπίδα τον Πανελλήνιο χαρακτήρα και ως αποστολή την  προστασία, έρευνα και ανάδειξη των αρχαιοτήτων που προέρχονται από όλες τις περιοχές όπου αναπτύχθηκε ο ελληνικός πολιτισμός.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Με το βλέμμα στο μέλλον
Έχοντας ήδη διαγράψει μια επιτυχή  πορεία και διανύοντας τον δεύτερο αιώνα της λειτουργίας του, ο παλαιότερος μουσειακός θεσμός της χώρας καλείται σήμερα να επαναπροσδιορίσει το στίγμα του και να αποδείξει τη σημασία του σε ένα κόσμο που αλλάζει.  Ευκαιρία για αναστοχασμό αποτέλεσε η επέτειος των 150 χρόνων από τη θεμελίωσή του, ένα γεγονός που γιορτάσθηκε το 2016 και έδωσε αφορμή για το σχεδιασμό μιας πενταετούς επικοινωνιακής στρατηγικής (2015-2019). Συνοδευόμενη από ένα εξωστρεφές πρόγραμμα δράσεων η νέα στρατηγική θα επιχειρούσε να αναδείξει το συγκριτικό πλεονέκτημα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου: τη μοναδικότητα της εμπειρίας που προσφέρουν οι πλούσιες συλλογές του στους επισκέπτες.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: «Το Ανοιχτό Μουσείο»
Για το λόγο αυτό, αναζητήσαμε εναλλακτικούς δρόμους επικοινωνίας με το κοινό και υιοθετήσαμε ως κεντρική φιλοσοφία όλων των δράσεων μας την έννοια του «ανοιχτού μουσείου»:

• Ένα μουσείο που προσφέρει ματιές στον κόσμο των αποθηκών και των εργαστηρίων συντήρησης.
• Ένα μουσείο φιλικό που συνδιαμορφώνει πολυποίκιλες εκδηλώσεις σε συνέργεια με άλλους πολιτιστικούς φορείς.
• Ένα μουσείο δεκτικό σε νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις που ανανεώνουν τις μόνιμες εκθέσεις του, με εξέχον παράδειγμα τη δημοφιλή έκθεση «Αδριανός και Αθήνα. Συνομιλώντας με ένα ιδεατό κόσμο» (2017).

 Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Μια εκθεσιακή τριλογία
Παράλληλα, γνωρίζοντας ότι στην επικοινωνιακή διαδικασία ιδιαίτερα σημαντική είναι η σημασιολογική συνοχή της πληροφορίας προχωρήσαμε στον σχεδιασμό μιας εκθεσιακής τριλογίας: τρεις διαφορετικές εκθέσεις, (Περιηγητές 2015 – Οδύσσειες 2016-17 – Όψεις Ωραίου 2018-19) θα αναδείκνυαν όψεις της ιστορικής παρουσίας και της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του μεγαλύτερου ελληνικού μουσείου. Στα κοινά χαρακτηριστικά της νέας εκθεσιακής στρατηγικής, ήταν η ανάδειξη έργων από όλες τις συλλογές, η δημιουργία διαχρονικού περιβάλλοντος με στοιχεία που συνδέουν το παρελθόν με το σήμερα, η αποφυγή του διδακτικού ύφους, η επιλογή μουσειολογικών και μουσειογραφικών στοιχείων που διεγείρουν το συναίσθημα του επισκέπτη.
Στις 8 Δεκεμβρίου 2019 η τρίτη στη σειρά  έκθεση  ολοκληρώθηκε, έχοντας προσελκύσει περισσότερα από 950.000 άτομα! «Φέρατε στο Μουσείο σας την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης» “Thank you for making new what is millenary” ήταν δύο από τα χιλιάδες θετικά σχόλια των επισκεπτών.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Γέφυρες διαλόγου με την κοινωνία
Οραματισθήκαμε ένα Μουσείο που αγγίζει τον παλμό της κοινωνίας και μια κοινωνία  που εμπνέεται από το Μουσείο και όσα αυτό αφηγείται για την ανθρώπινη περιπέτεια. Στήσαμε γέφυρες διαλόγου και είχαμε τη χαρά να βιώσουμε την θερμή ανταπόκριση του κόσμου και μια αύξηση της τάξης του 27,71% στον αριθμό των επισκεπτών κατά την πενταετία 2015-2019.

Ωστόσο, πολλά ακόμη υπολείπονται να γίνουν,  ιδιαίτερα ως προς την αναβάθμιση των υποδομών του μουσείου, την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και την βελτίωση του περιβάλλοντος χώρου. Στη χάραξη μιας ολιστικής στρατηγικής όλες οι παράμετροι έχουν τη δική τους αξία και διαμορφώνουν τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά της. Βέβαιο είναι ότι οι επιλογές ενός σύγχρονου αρχαιολογικού μουσείου θα πρέπει υποστηρίζονται από  την έρευνα και την στέρεη αρχαιολογική γνώση. 

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Το έργο του 2019
Με αυτό τον τρόπο κινήθηκε το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και κατά το 2019:

• Προωθώντας την αρχαιολογική έρευνα και υποστηρίζοντας στους χώρους του 82 διεθνείς μελέτες, 8 διεθνή ερευνητικά προγράμματα και 370 άδειες εικονιστικής αναπαραγωγής αρχαίων του Μουσείου σε αντίστοιχες εκδόσεις διεθνώς.
• Συνεχίζοντας την αρχαιομετρική έρευνα, την προληπτική συντήρηση και το πρόγραμμα αντισεισμικής προστασίας των γλυπτών του σε συνεργασία με το μουσείο Getty.
• Υλοποιώντας 52 εκπαιδευτικές δράσεις που παρακολούθησαν 5857 άτομα.
• Διοργανώνοντας 3 ημερίδες σε συνεργασία με επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς.
• Συνεργαζόμενο με 8 μουσεία του εξωτερικού και 2 της Ελλάδας σε 10 περιοδικές εκθέσεις με τον προσωρινό δανεισμό 676 αρχαίων έργων.
• Διοργανώνοντας 3 εκθέσεις σε συνεργασία με άλλους πολιτιστικούς φορείς:
  • Οι «αμέτρητες όψεις του Ωραίου» ταξίδεψαν ως μικρότερη εκδοχή της κύριας έκθεσης στην Σπάρτη, τα Ιωάννινα, την Τήνο και τη Χίο από τον Φεβρουάριο 2018 έως τον Σεπτέμβριο 2019 σε 4 Μουσεία του Δικτύου του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, δίνοντας την ευκαιρία στις τοπικές κοινωνίες να απολαύσουν αρχαία έργα από τις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
  • Η φωτογραφική έκθεση «Από την κατάχωση των μνημείων στην ανάδυση της μνήμης» ταξίδεψε στο Μουσείο Θάλασσα στην Άγια Νάπα Αμμοχώστου Κύπρου.
  • Το «ναυάγιο των Αντικυθήρων» ταξίδεψε στο Πεκίνο και η παρουσίασή του στην Απαγορευμένη Πόλη παρατάθηκε μέχρι τον Φεβρουάριο.

 Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Διακρίσεις

Στις πολλές σημαντικές στιγμές του 2019 ξεχώρισαν:

• η αναγνώριση του Μηχανισμού των Αντικυθήρων ως Ιστορικού Μηχανολογικού Ορόσημου από τον Αμερικανικό Σύλλογο Μηχανολόγων Μηχανικών ΑSME (American Society of Mechanical Engineering) που αντιπροσωπεύει διεθνώς 200.000 μέλη και
• η βράβευση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με το Βραβείο Φιλίας Ελλάδας-Κίνας, για την προσφορά του μουσείου στις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Νέο ρεκόρ επισκεπτών.

Ανάλογη ήταν και η αναγνώριση  από το κοινό καθώς κατά το 2019 ο αριθμός των επισκεπτών ξεπέρασε για πρώτη φορά τους 600.000  (608.876) εμφανίζοντας ετήσια αύξηση 2,47% και μια  ζωντανή παρουσία σε όλους τους μήνες του χρόνου, θερινούς και χειμερινούς.

 Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Ελκυστικό όλο το χρόνο!

Αξιοσημείωτο είναι ότι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο συνεχίζει να προσελκύει επισκέπτες και κατά τους «δύσκολους» μήνες του χειμερινού ωραρίου. Ειδικότερα, αξιολογώντας τα αριθμητικά στοιχεία των επισκεπτών κατά την τελευταία τριετία 2017-2019 παρατηρούμε ότι ο αριθμός των επισκεπτών από τον Νοέμβριο έως και τον Μάρτιο  παραμένει  αρκετά  υψηλός αντιπροσωπεύοντας το 39% του ετήσιου αριθμού των επισκεπτών, δηλαδή περισσότερο από το ένα τρίτο του συνόλου.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Προγραμματισμός 2020
Έχοντας ως μέτρο όσα κατακτήθηκαν την προηγούμενη πενταετία  συνεχίζουμε ένα νέο κύκλο δημιουργίας με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση του στίγματος του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Ειδικότερα, ως προς τη σχέση του με την κοινωνία,  το πρώτο μουσείο της χώρας,  οφείλει να αφουγκράζεται, να παρακολουθεί και να συμμετέχει ενεργά στη συλλογική μας πορεία. Λαμπρή ευκαιρία προς αυτή την κατεύθυνση αποτελούν οι ιστορικές επέτειοι της επόμενης διετίας.

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο σχεδιάζει να τιμήσει την επέτειο των 2500 χρόνων από τη μάχη των Θερμοπυλών και τη ναυμαχία της Σαλαμίνας καθώς και την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 με ένα σπονδυλωτό εκθεσιακό πρόγραμμα. Στο πλαίσιο αυτό,  η  έννοια της Νίκης θα λειτουργήσει ως συνεκτικός σύνδεσμος ανάμεσα στις διαφορετικές εκθεσιακές αφηγήσεις. Η γυναικεία φτερωτή θεότητα των Ελλήνων θα γεφυρώσει τις επετειακές εκθέσεις  προσφέροντας διαχρονικές αναφορές συμβολισμών σε όσα κινούν και εμπνέουν τον άνθρωπο.

Η πρώτη έκθεση: Το νικηφόρο 1821
Ειδικότερα με γοργούς ρυθμούς προετοιμάζεται η έκθεση  «Δι’αυτά πολεμήσαμεν… Αρχαιότητες και Ελληνική Επανάσταση». Ο τίτλος δανείζεται το γνωστό απόφθεγμα του Στρατηγού Μακρυγιάννη, καθώς το μουσειολογικό αφήγημα εστιάζει στο ρόλο που έπαιξαν οι ελληνικές αρχαιότητες στην ιδεολογική ενίσχυση της μεγάλης εθνεγερσίας. Ο νικηφόρος  Αγώνας του 1821 θεμελιώθηκε όχι μόνο στην απαίτηση του ελληνικού λαού για ελευθερία αλλά και στα ιστορικά του δικαιώματα πάνω στα απαράμιλλα έργα των αρχαίων προγόνων.

Στην έκθεση θα συνδυαστούν αρχαιότητες από τις  πρώτες συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με νεότερα έργα, προσωρινά δάνεια από άλλους φορείς. Μετά το πέρας της θα παρουσιασθεί ως ψηφιακή ή εικονική έκθεση στην ιστοσελίδα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, έτσι ώστε να είναι προσιτή σε όλη τη διάρκεια του 2021 σε ένα ευρύτερο κοινό.

Η δεύτερη έκθεση: Ο νικηφόρος αγώνας κατά των Περσών
Η δεύτερη θεματική έκθεση σχεδιάζεται με αφορμή την επέτειο των 2.500 ετών από τη μάχη των Θερμοπυλών και τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Αρχαία τεκμήρια που αναδεικνύουν πτυχές του νικηφόρου αγώνα των Ελλήνων κατά των Περσών θα συνοδεύονται από νεότερα έργα και ερμηνευτικό υλικό με σκοπό να φωτίσουν τον αντίκτυπο που είχαν οι σημαντικές αυτές Νίκες στην ιδεολογική προετοιμασία του 1821 αλλά και στη νεότερη εποχή.  Η έκθεση προγραμματίζεται να εγκαινιαστεί την Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου 2020, ημέρα που σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές ολοκληρώθηκε η ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Προβολείς στις νίκες της ειρήνης …
Κατά τη δραματική εξιστόρηση του κοινού αγώνα των Ελλήνων για την  ελευθερία τους ο Ηρόδοτος (Ιστορία Ζ΄ Πολύμνια, 206) αναφέρεται στους Ολυμπιακούς αγώνες που συνέπεσαν χρονικά με τη μάχη των Θερμοπυλών. Με αφορμή το ιστορικό αυτό γεγονός, το σπονδυλωτό επετειακό μας  αφήγημα θα συμπληρωθεί με τη δημιουργία δύο εκθεσιακών σταθμών: Σε δύο διαφορετικές αίθουσες του μουσείου θα προβληθούν με ενημερωτικό υλικό και οπτικοακουστικές προβολές εκθέματα  που μιλούν για τους νικηφόρους αγώνες του σώματος και του πνεύματος  κατά την διάρκεια της ειρήνης.

Πρώτος εκθεσιακός σταθμός: Νίκες στους αθλητικούς αγώνες
Στην καρδιά του μουσείου, στην αίθουσα που βρίσκεται ακριβώς απέναντί μας,  χιλιάδες επισκέπτες θαυμάζουν καθημερινά ένα μοναδικό έργο τέχνης που ανασύρθηκε τμηματικά κατά το 1928 και το 1937  από τη θάλασσα του Αρτεμισίου. Ο  νεαρός αναβάτης που ιππεύει πάνω στον ορμητικό  κέλητα θα συμμετέχει στο σπονδυλωτό εκθεσιακό μας πρόγραμμα και  θα αφηγηθεί τη δική του ιστορία για τον προσωπικό του αγώνα και την  στεφανηφόρο Νίκη που σφραγίζει το σώμα του χάλκινου αλόγου.

Δεύτερος εκθεσιακός σταθμός: Νίκες στα πάθη του σώματος και της ψυχής
Το δίπολο «σώμα και πνεύμα» εκφράστηκε σε γυμναστήρια, στάδια και θέατρα, σε αθλητικούς, μουσικούς και δραματικούς αγώνες αλλά και στα μεγάλα θεραπευτήρια εκεί όπου κατέφευγαν όσοι προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν  τα πάθη του σώματος και της ψυχής. Η Νίκη που διακοσμούσε το κεντρικό ακρωτήριο του ναού του Ασκληπιού στην Επίδαυρο κρατούσε στα χέρια της μια πέρδικα, σύμβολο της θεραπευτικής δύναμης του θεού. Ελπίδα και θάρρος στον καθημερινό προσωπικό αγώνα χάριζαν και οι λαμπρές μαρμάρινες Νίκες στο ναό της Αρτέμιδας του ίδιου ιερού που θα συμμετέχουν με το δικό τους μήνυμα στο εκθεσιακό μας αφήγημα.

 Άλλες δράσεις

• Το εκθεσιακό πρόγραμμα του 2020 θα εμπλουτισθεί με εκπαιδευτικές δράσεις και εκθέσεις σύγχρονης τέχνης εμπνευσμένες από τη θεματολογία της Νίκης.
• Σταθερή φιλόξενη εστία θα συνεχίσει να αποτελεί το Καφέ του Μουσείου, στο οποίο θα παρουσιασθούν νέες εικαστικές εκθέσεις.
• Σε όλη τη διάρκεια του 2020 ένα νέο έκθεμα από τον αθέατο κόσμο των αποθηκών θα παρουσιάζεται κάθε δύο μήνες στο «Αθέατο Μουσείο». Η χρονιά ανοίγει με ένα αινιγματικό μυκηναϊκό θησαυρό.
• Στο εκδοτικό πρόγραμμα του 2020 περιλαμβάνονται:
  • 2 επιστημονικοί κατάλογοι εκθέσεων
  • η δημοσίευση του ανέκδοτου ημερολογίου του Πρωτεργάτη της Ελληνικής Αρχαιολογίας Χρήστου Τσούντα.

• Ταξιδεύοντας το Ωραίο στην Κίνα: Οι «αμέτρητες όψεις του Ωραίου» θα ταξιδέψουν το 2020 στο Πεκίνο για να παρουσιασθούν στο Εθνικό Μουσείο της Κίνας με το οποίο το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έχει συνάψει μνημόνιο συνεργασίας.

 Ευχαριστίες
Κυρίες και κύριοι, όλα όσα σας παρουσιάσαμε συνοπτικά, δεν θα ήταν εφικτά, χωρίς τη συμμετοχή του συνόλου των εργαζομένων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, την αρωγή του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων αλλά και την σύμπραξη πολλών άλλων φορέων, τους οποίους ευχαριστούμε θερμά. Ιδιαίτερα ευχαριστούμε:

• Την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού δρ. Λίνα Μενδώνη και τον γενικό γραμματέα Πολιτισμού κ. Γιώργο Διδασκάλου.
• Την Εθνική Τράπεζα, τα Ελληνικά Πετρέλαια, το Ίδρυμα Λάτση, την εταιρεία ΚΟΡΡΕΣ Α.Ε., την εταιρεία JT International, το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς, την ΕΡΤ Α.Ε., τον Ιατρικό Όμιλο Αθηνών, το Ελληνικό Ινστιτούτο Αιγυπτιολογίας, τον Όμιλο εθελοντών κατά του Καρκίνου Αγκαλιάζω καθώς και όλους τους καλλιτέχνες που προσέφεραν αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες τους στις εκδηλώσεις του μουσείου.
• Για την παραχώρηση προσωρινών δανείων ευχαριστούμε θερμά: τη Βουλή των Ελλήνων (Βιβλιοθήκη και Συλλογή Έργων Τέχνης), το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το Μουσείο Μπενάκη-Συλλογή Φινόπουλου, το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία, την Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, τη Συλλογή Stephan Adler καθώς και τη Συλλογή Μιχάλη και Δήμητρας Βαρκαράκη.
• Και φυσικά ευχαριστούμε θερμά την Εταιρεία των Φίλων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και τα μέλη του Διοικητικού της Συμβουλίου, που είναι πάντα πολύτιμοι αρωγοί στο έργο μας. Σας ευχόμαστε Καλή Χρονιά!

 

Την εκδήλωση χαιρέτησε
η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Δρ. Λίνα Μενδώνη.

Η Υπουργός δήλωσε ότι “το 2020 θα είναι η χρονιά του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, γιατί πλέον θα αρχίσουν τα πράγματα να μπαίνουν στην τελική ευθεία για την αναγέννησή του. Ο στόχος της κυβέρνησης και προσωπικά του πρωθυπουργού είναι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο να γίνει ένα μουσείο, όχι απλώς διεθνών προδιαγραφών, αλλά ό,τι καλύτερο για να φιλοξενήσει την Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης, διεθνώς”.

Εδώ εικόνες από την εκδήλωση