Η μόνιμη έκθεση γλυπτών
του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου
Βαθειά συγκίνηση και απέραντο θαυμασμό νοιώθουμε κάθε φορά που έχουμε την ευκαιρία να περιηγηθούμε στη μόνιμη έκθεση γλυπτών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Χίλια μοναδικά έργα τέχνης παρουσιάζονται σε 30 αίθουσες του ισογείου (και στους υπόστεγους χώρους του εσωτερικού αιθρίου) με ακαδημαϊκή ακρίβεια και αφηγηματική λιτότητα, επιτρέποντας στον επισκέπτη να παρακολουθήσει την εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής από την πρώιμη αρχαϊκή περίοδο μέχρι την ύστερη αρχαιότητα.
Στον θαυμαστό κόσμο των αποθηκών
Η σπουδαία συλλογή, ωστόσο, δεν εξαντλείται στις λαμπρές αίθουσες του ισογείου. Στον θαυμαστό κόσμο των αποθηκών του μεγαλύτερου ελληνικού μουσείου φυλάσσονται πάνω από 16.000 μοναδικά γλυπτά, παραμένοντας προσιτά στους ειδικούς μελετητές και σε ορισμένες περιπτώσεις στους φίλους των ξεχωριστών δράσεων του μουσείου.
Στα μουσεία του κόσμου
Πολλά από τα γλυπτά έργα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου αποτελούν αντικείμενο διεθνών επιστημονικών ερευνών και εξειδικευμένων ή εκλαϊκευτικών εκδόσεων. Δεν είναι λίγα και εκείνα που ταξιδεύουν ως προσωρινά δάνεια σε διάφορα μουσειακά ιδρύματα της Ελλάδας ή του εξωτερικού στο πλαίσιο αρχαιολογικών εκθέσεων και μεγάλων πολιτιστικών διοργανώσεων. Μοναδικά έργα αρχαίας γλυπτικής τέχνης κοσμούν συχνά ως προσωρινά δάνεια μεγάλα μουσεία της Ευρώπης, της Αμερικής ή της Ασίας προβάλλοντας με την λαμπρή τους παρουσία τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
Αρχαίο γλυπτό σε τρεις χρονικές στιγμές:
Σπουδαία συλλογή – μοναδικά έργα – αμέτρητες προσεγγίσεις
Η σπουδαιότητα της συλλογής των γλυπτών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου εξηγεί την παγκόσμια φήμη της και το αδιάλειπτο διεθνές ενδιαφέρον. Στους ειδικούς μελετητές της αρχαίας ελληνικής τέχνης είναι γνωστό ότι η συλλογή των αρχαϊκών γλυπτών είναι η πληρέστερη και μεγαλύτερη στον κόσμο. Στις αίθουσες των γλυπτών όμως, συχνάζουν και όσοι επιθυμούν να προσεγγίσουν την ουσία και το νόημα έξοχων έργων τέχνης που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με υψηλές δημιουργίες κορυφαίων καλλιτεχνών όπως ο Φειδίας, ο Αγοράκριτος, ο Πολύκλειτος, ο Πραξιτέλης και ο Σκόπας.
Χώρος αρχαιολογικής μελέτης, σχεδίου, σκέψης, έμπνευσης, αναδρομής ή περισυλλογής, η μόνιμη έκθεση γλυπτών δημιουργεί αφορμές για σύγχρονες ερμηνείες ή παράλληλες αναγνώσεις, νέες προσεγγίσεις και εναλλακτικές θεωρήσεις που αναδεικνύουν την διαχρονική αξία της αρχαίας τέχνης και τη θαυμαστή εγγύτητά της στην εποχή μας και στο σήμερα.
Σχεδιάζοντας από μνήμης…
Με έμπνευση την ανάγλυφη στήλη της Ηγησούς δια χειρός Santiago Calatrava.
Με αφορμή τη μεγάλη επέτειο
Ο Auguste Rodin στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Σε αυτή τη νοηματική βάση το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο φιλοξένησε το 2016 στους μόνιμους εκθεσιακούς του χώρους τρία γλυπτά έργα του Auguste Rodin τα οποία στάλθηκαν ως «δώρα» με τη μορφή δανεισμού για την επέτειο των 150 χρόνων του Μουσείου από το National Museum of Western Art του Τόκιο, την Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας και το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης.
«Ο Σκεπτόμενος», «Ο άσωτος υιός» και «Το φιλί» του Ροντέν συνομίλησαν με εκθέματα του μουσείου από διαφορετικές εποχές καταδεικνύοντας την επίδραση της αρχαίας γλυπτικής στη σύγχρονη τέχνη.
Ο Σύλλογος Γλυπτών Ελλάδος
στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Στην ίδια αφετηρία ξεκίνησε και η συνεργασία του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με τον Σύλλογο Γλυπτών Ελλάδος. Το δραστήριο καλλιτεχνικό σωματείο των 200 τακτικών μελών ιδρύθηκε το 1978. Στα 42χρόνια λειτουργίας του διοργάνωσε πάνω από 100 εκθέσεις γλυπτικής τέχνης. Μία από αυτές, η Τριλογία «Μυθολογία, Τρωικός πόλεμος, Αθλητικό πνεύμα» περιλάμβανε 125 πρωτότυπα έργα που παρουσιάστηκαν κατά τα έτη 2006-2010 στο εκθεσιακό κέντρο της Νομαρχίας Πειραιώς και προσέλκυσαν πάνω από 24.000 μαθητές. Ο ίδιος Σύλλογος προχώρησε το 2003 σε μία συμβολική δράση για τον επαναπατρισμό των γλυπτών του Παρθενώνα. Στους 12 μήνες του 2003 εστάλησαν στο Βρετανικό Μουσείο 365 συστημένα δελτάρια που απεικόνιζαν ένα εκπατρισμένο αρχαίο γλυπτό συνοδευόμενο από την εικόνα ενός σύγχρονου έργου, ως υπόμνηση του ελληνικού αιτήματος.
Ιδιαίτερα σημαντική ήταν και η συμμετοχή του Συλλόγου Γλυπτών Ελλάδος στη μεγάλη γιορτή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου για τη συμπλήρωση των 150 χρόνων από τη θεμελίωση του ιστορικού νεοκλασικού κτηρίου που το στεγάζει.
Στο πλαίσιο των πλούσιων επετειακών εκδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διετία 2016-2017 ο Σύλλογος Γλυπτών Ελλάδος διοργάνωσε σε συνεργασία με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο την πρωτότυπη συμμετοχική δράση «Γλυπτικός λόγος» εκθέτοντας στον υπόστεγο χώρο του εσωτερικού αιθρίου ανά δίμηνο επιλεγμένα σύγχρονα γλυπτά και προσκαλώντας τους επισκέπτες του μουσείου σε ουσιαστικό διάλογο για την γλυπτική τέχνη, αρχαία και σύγχρονη. Βήμα σκέψης και διαλόγου, οι δράσεις του “Γλυπτικού λόγου” έδωσαν την αφορμή στους γλύπτες, τους αρχαιολόγους και τους επισκέπτες του μουσείου να ερμηνεύσουν έργα, να αποκαλύψουν αλήθειες, να αγγίξουν το νήμα της έμπνευσης, να παρουσιάσουν τεχνικές αλλά κυρίως να προβάλλουν την αγάπη, την αφοσίωση και τον μόχθο που κρύβουν οι καλλιτεχνικές δημιουργίες.
“Γλυπτικός λόγος” σε διάλογο με τις αρχαιότητες
Από τον Ιούλιο του 2016 μέχρι τον Ιούνιο του 2017 παρουσιάστηκαν έξι πρωτότυπα γλυπτά έργα. Οι πλούσιες σε μηνύματα εκθέσεις, σύμφωνα με τη σειρά της οργάνωσης, ήταν οι εξής:
Χρήστος Μέλλιος: “Ανδρομάχη”, Ιούλιος – Αύγουστος 2016
Γεώργιος Καλακαλλάς: “Θαλάσσια Ανεμώνη”, Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2016
+Θύμιος Πανουργιάς: “Δύο νύμφες”, Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2016
Αχιλλεύς Βασιλείου: “Πρώτη Νίκη”, Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2017
+Δημήτριος Αρμακόλλας: “Κόρη της θάλασσας”, Μάρτιος – Απρίλιος 2017
Κυριάκος Ρόκος: “Με το χαμόγελο στο μάτι”, Μάιος – Ιούνιος 2017
Με σημαντικές παρεμβάσεις συμμετείχε και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Γλυπτών Ελλάδος, Ξενοφών Δεστέφανος για τον οποίο “η γλυπτική έκφραση δεν έχει εξαντληθεί στην αφήγηση της αρχαίας δημιουργίας αλλά συνεχίζει ως ένας ουσιαστικός και οικείος τρόπος αναζήτησης του πνευματικά ουσιώδους”. Από πλευράς του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου η αρχαιολόγος Αριάδνη Κλωνιζάκη υποστήριξε τις δράσεις με εύστοχες αρχαιολογικές εισηγήσεις.
Οι παραδειγματικές, πολυδιάστατες και μεστές περιεχομένου δράσεις του “Γλυπτικού λόγου” γνώρισαν ενθουσιώδη αποδοχή από τους επισκέπτες του μουσείου και άφησαν πίσω τους δυνατές μνήμες.
Πολλές από αυτές αποτυπώνονται στον ιστότοπο του μουσείου αλλά και στο all4nam. Σύντομο, λιτό και περιεκτικό υπήρξε και το σχετικό αναμνηστικό φυλλάδιο στο οποίο παρουσιάζονται τα γλυπτά έργα των καλλιτεχνών και οι συντελεστές των έξι εκθέσεων.
Οι ευχαριστίες μου προς τον Σύλλογο Γλυπτών Ελλάδος έχουν ήδη εκφραστεί δημόσια.
Απομένει η αναφορά σε μια άκρως συμβολική και τιμητική κίνηση που μοιράζομαι σήμερα με τους φίλους του all4nam. Στις 21 Δεκεμβρίου 2020, λίγες μέρες πριν αποχωρήσω από τα διοικητικά μου καθήκοντα ως διευθύντριας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, δέχτηκα την επίσκεψη του κ. Ξενοφώντα Δεστέφανου, Προέδρου του Συλλόγου Γλυπτών Ελλάδος. Με την εξόχως τιμητική πλακέτα που μου απένειμε, ευχαριστεί το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο για την εξαιρετική συνεργασία που είχε μαζί του ο Σύλλογος Γλυπτών Ελλάδος.
ANCIENT AND CONTEMPORARY SCULPTURE
AT THE NATIONAL ARCHAEOLOGICAL MUSEUM
Ancient Greek sculpture occupies a prominent place in the collections of the National Archaeological Museum. One thousand unique works of sculpture from the early archaic period through to late antiquity are exhibited with academic precision and brief narrative in 30 rooms on the ground floor and in the atrium of the museum. At the same time, 16,000 sculptures are kept in the museum’s storerooms, which can be accessed by specialist scholars from all over the world. Many of them are the object of international research and specialised publications, while there are many that are presented in the museum’s periodical exhibitions or travel as temporary loans to various museums in Greece or abroad.
The quality and value of the Sculpture Collection of the National Archaeological Museum explains the steadily undiminished international interest. Scholars of ancient Greek art know that the collection of archaic sculptures is the largest in the world. However, those who wish to approach the essence and meaning of excellent works that are directly or indirectly connected with high creations of leading artists, such as Pheidias, Agoracritus, Polykleitos, Praxiteles and Scopas, also frequent the sculpture rooms. A place of study, design, thought, inspiration, flashback or reflection, the permanent exhibition of sculptures creates opportunities for contemporary interpretations or parallel readings, new approaches and alternative views that highlight the timeless value of ancient art and its wonderful proximity to our time and to the present day.
On this conceptual basis the National Archaeological Museum hosted in 2016 works of Auguste Rodin in its permanent exhibition areas, which were sent as temporary loans for the anniversary of 150 years by the National Museum of Western Art (Tokyo), the National Gallery (Athens) and the Alexandros S. Onassis Public Benefit Foundation (Athens). Rodin’s “The Thinker”, “The Prodigal Son” and “The Kiss” conversed with museum exhibits from different eras demonstrating the influence of ancient sculpture on contemporary art.
From the same starting point, the collaboration of the National Archaeological Museum with the Greek Sculptors Association began. The Greek Sculptors Association was founded in 1978 and numbers 200 regular members. In its 42 years of operation it has organized more than 100 exhibitions of sculptural art. One of them, the Trilogy “Mythology, Trojan War, Athletic spirit” included 125 original works that were presented during the years 2006-2010 at the exhibition center of the Prefecture of Piraeus and attracted 24,000 students.
Sharing the concerns of modern Greek society, the members of the Greek Sculptors Association requested in 2003, the return of the Parthenon sculptures, with a highly symbolic action. Every day, a registered postcard was mailed from Athens to the British Museum, depicting an expatriate ancient work of sculpture accompanied by the photo of a modern sculptural work. In the 12 months of 2003, 365 registered cards were sent with 365 photos of modern original works of sculpture, as a signature and request of the Greek sculptors.
The participation in the big celebration of the National Archaeological Museum for the completion of the 150th anniversary of the foundation of the historic neoclassical building that houses it was similar. In the context of the various anniversary events (2016-2017) the Greek Sculptors Association organized in collaboration with the Museum the action “Sculptural speech” presenting every two months sculptures in dialogue with antiquities. The artists who participated then with their works and with substantial speech and dialogue with the antiquities and the public were the following, according to the order of presentation: Christos Mellios, Georgios Kalakallas, Thymios Panourgias, Achilleus Vassiliou, Dimitrios Armakollas, Kyriakos Rokos.
From the part of the National Archaeological Museum, Archaeologist Ariadne Klonizaki participated in all the activities with excellent archaeological contributions. The actions, rich in content and messages were very popular among the visitors of the museum but also received special promotion in the press. Many of them are captured on the museum’s website but also on this blog.
The relevant commemorative booklet was short, simple and comprehensive.
My thanks to the Greek Sculptors Association have already been expressed publicly. What remains is a reference as a highly symbolic and honorary action that I share today with the friends of all4nam. On December 21st, 2020, a few days before retiring from my administrative duties as Director of the National Archaeological Museum, I received the visit of Mr. Xenofon Destefanos, President of the Greek Sculptors Association. With the exceptionally honorific plaque he awarded to me, he had the intention to thank the National Archaeological Museum for the excellent cooperation it had with the Greek Sculptors Association.
All for National Archaeological Museum Athens 