National Archaeological Museum – Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

 

 

 

 

English belowVideo follows

 

«Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Διαδρομές με τους γνώστες της αρχαίας τέχνης.» 

Πώς παρουσιάζεις σε λίγα λεπτά ένα μεγάλο μουσείο παγκόσμιας ακτινοβολίας;
Πώς οδηγείς τον νέο επισκέπτη στις ατέλειωτες συλλογές του;
Με ποιο τρόπο μετατρέπεις μια απλή περιήγηση σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στο χρόνο;

Σύμφωνα με έρευνα κοινού που διεξήχθη το 2018 από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο  το 87% των επισκεπτών του προέρχεται από το εξωτερικό ενώ το 13% από την  Ελλάδα.  Αξιοσημείωτη είναι η ελάχιστη εξοικείωσή τους με το Μουσείο καθώς στη συντριπτική τους πλειονότητα (80%) έρχονται εδώ για πρώτη φορά. Ο χρόνος της παραμονής τους συνήθως δεν ξεπερνά τις δύο ώρες.

Τι προσφέρει ο νέος οδηγός;
Ο οδηγός  έχει προσαρμοστεί στο χαρακτήρα και τις απαιτήσεις του μέσου επισκέπτη, εκείνου που έρχεται για πρώτη φορά στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και επιθυμεί να αποκομίσει σε δύο ώρες τα μέγιστα οφέλη: να θαυμάσει από κοντά τα γνωστότερα έργα, να ανακαλύψει νέα, να πλησιάσει τις αρχαίες κοινωνίες, να νοιώσει ότι ταξιδεύει στο χρόνο έχοντας δίπλα του έναν αξιόπιστο συνταξιδιώτη.

Οι 19  συνοδοιπόροι που αναλαμβάνουν το ρόλο του «προσωπικού οδηγού»  είναι αρχαιολόγοι, ειδήμονες σε διαφορετικές εποχές της Ελληνικής αρχαιολογίας, με βαθιά γνώση στις συλλογές του μουσείου και μεγάλη εμπειρία στην παρουσίαση αρχαιολογικών θεμάτων στο ευρύτερο κοινό. Η επιστημονική συμμετοχή τους στο συλλογικό αυτό έργο χαρακτηρίζεται από την πρωτοτυπία των κειμένων και το ιδιαίτερο, προσωπικό ύφος. Πρόκειται για μια γνήσια και αφιλοκερδή συμβολή που απευθύνεται νοητά στον κάθε δυνητικό επισκέπτη προσφέροντας μια σύντομη, ανεπιτήδευτη και οπωσδήποτε ουσιαστική γνωριμία με επιλεγμένα εκθέματα.  

Τα 88 έργα που παρουσιάζονται στον οδηγό προέρχονται από 14 διαφορετικές συλλογές  του μουσείου και μεταφέρουν σημαντικές πληροφορίες για τον αρχαίο κόσμο, ξεκινώντας από τις προϊστορικές κοινωνίες και καταλήγοντας στις οργανωμένες πόλεις του ελληνικού πολιτισμού. 

Η σύλληψη του νέου οδηγού και η επιλογή ανάμεσα στα 11.000 έργα της μόνιμης έκθεσης, διαδικασία ιδιαίτερα απαιτητική, πραγματοποιήθηκε από την υπογράφουσα με κύριο γνώμονα μια ουσιαστική, πολυδιάστατη και ζωντανή περιήγηση στις διάφορες πολιτισμικές περιόδους. Μοναδικά έργα τέχνης αλλά και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, αναθήματα σε ιερά, κτερίσματα τάφων, αγάλματα θεών και ηρώων, μυθολογικές σκηνές, τεκμήρια ιστορικά αλλά και αρχαία έργα που αφηγούνται ανθρώπινες ιστορίες, εκθέματα που αναδεικνύουν πτυχές της κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης των αρχαίων πόλεων, ποικιλία θεμάτων και υλών στοχεύουν να προσφέρουν γνωστικές εμπειρίες, να διεγείρουν συναισθήματα, να ανασύρουν μνήμες και να συναρπάσουν το ευρύτερο κοινό.

Έχοντας επίγνωση των διαφορετικών αισθητικών και αξιακών κριτηρίων αλλά και των ποικίλων ενδιαφερόντων ο οδηγός δίνει έμφαση στην εναλλακτική ανάγνωση και στη δυνατότητα του επισκέπτη να προσανατολιστεί στις συλλογές και να σχεδιάσει ο ίδιος τις δικές του διαδρομές με βάση τις προσωπικές του προτιμήσεις. Για το λόγο αυτό δομείται με βάση τη χωροταξία του μουσείου. Οι συλλογές διακρίνονται σε εκείνες του  ισογείου και του ορόφου. Η συνεχής αρίθμηση των αρχαίων αντικειμένων παρακολουθεί τη διαδοχή των αιθουσών και των προθηκών. Γενικές φωτογραφίες του χώρου και των συλλογών, κάτοψη του μουσείου και κατόψεις κάθε αίθουσας με σημειωμένη τη θέση των εκθεμάτων  διευκολύνουν την  διακίνηση του επισκέπτη και επιτρέπουν την άμεση πρόσβαση.  Δύο ευρετήρια στο τέλος του οδηγού, ευρετήριο αρχαίων έργων, καθώς και ευρετήριο ονομάτων, θεμάτων και υλών δίνουν την ευκαιρία μιας εξατομικευμένης προσέγγισης.  Ανατρέχοντας σ’ αυτά ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει έργα, να επιλέξει ειδικότερα θέματα και να διαμορφώσει τις δικές του διαδρομές με βάση τις προσωπικές προσδοκίες, τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και το χρόνο που επιθυμεί να αφιερώσει.


«Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Διαδρομές με τους γνώστες της αρχαίας τέχνης.» 

Ο νέος οδηγός των 272 σελίδων  προσφέρει μια πανοραμική εικόνα στις συλλογές του μουσείου και παρουσιάζει 88 επιλεγμένες αρχαιότητες με γλαφυρά κείμενα, εντυπωσιακές  εικόνες, κατατοπιστικές κατόψεις και βοηθητικά ευρετήρια. Σχεδιάστηκε με στόχο να βελτιώσει την μουσειακή εμπειρία και να αναδείξει τις πολλαπλές δυνατότητες μιας ποιοτικής επίσκεψης.  Να περιορίσει την αμηχανία του αγνώστου, τη σύγχυση της δυσνόητης πληροφορίας, την σωματική εξάντληση  της πολύωρης περιήγησης. Να δώσει στον αναγνώστη βασικές πληροφορίες για το χώρο και την κατανομή των συλλογών. Να κρατήσει το νήμα της Αριάδνης και να προσφέρει μια αξέχαστη περιήγηση στις  συλλογές ενός μοναδικού στο είδος του μουσείου.
Μια έκδοση του ΟΔΑΠ που μπορείτε να προμηθευτείτε στο πωλητήριο του ΕΑΜ στην τιμή των 12 ευρώ. 
Ως επιστημονική επιμελήτρια της έκδοσης, οφείλω θερμές ευχαριστίες στους συγγραφείς και στους συναδέλφους της Διεύθυνσης Εκδόσεων και Ψηφιακών Εφαρμογών του ΟΔΑΠ που υποστήριξαν με καρδιά και γνώση την επιστημονική εγκυρότητα του εγχειρήματός μας.

 

“Joining the ancient art experts on a journey
through the National Archaeological Museum.”

How do you present in a few minutes a large, world-class museum? How do you lead the new visitor to its endless collections? How do you turn a simple tour into an exciting journey through time?

According to a recent visitor research, 83% are foreign tourists and 17% are Greeks. A noteworthy aspect of this study that influenced the design of this guidebook is visitors’ minimal familiarity with the National Archaeological Museum, as the sweeping majority visit it for the first time. The typical dwell time does not exceed two hours.

What does the new guidebook have to offer?

The new guidebook has been adjusted to the character and demands of the average visitor, who comes to the National Archaeological Museum for the first time and wishes to reap the rewards within a two-hour visit:  to admire up close the most famous works, discover new ones, approach ancient societies, and feel that he has embarked on a journey through time, accompanied by a reliable fellow traveller.

The 19 travel partners who become your personal guide are archaeologists, experts in different periods of Greek archaeology, with profound knowledge of the Museum Collections and great experience in presenting archaeological subjects to the public. Their scholarly participation in this collective work is characterized by the originality of their texts and the distinct, personal style. It is a genuine, unselfish contribution conceptually addressed to every potential visitor, offering a brief, unpretentious and undeniably essential acquaintance with selected exhibits.

The 88 works presented here come from the 14 different Collections of the Museum, conveying significant pieces of information about the ancient world, starting with prehistoric societies and culminating in the organized cities of Greek culture. The selection among the 11,000 displays of the permanent exhibition, a particularly demanding process, was made by the editor of this book aiming to provide a substantial, multidimensional and vivid tour of the various cultural periods. Unique artworks, but also objects of everyday use, votive offerings in sanctuaries, grave goods, statues of gods and heroes, mythological scenes, historical evidence as well as ancient artefacts that recount human stories, exhibits that highlight aspects of the social and political organization of ancient cities, and a variety of themes and materials intend to offer cognitive experience, arouse emotions, evoke memories and fascinate the general public.

Being fully aware of the different aesthetic and value criteria but also the diverse interests of visitors, this guidebook places emphasis on alternative reading and the ability of visitors to orientate towards the Collections and plan their own routes relying on their personal preferences. Therefore, the guidebook is structured in accordance with the Museum’s spatial planning. The collections are divided into those of the ground floor and those on the upper storey. The continuous numbering of the ancient objects adheres to the succession of rooms and display cases. General view photographs of the space and the collections, a floor plan of the Museum and separate floor plans of each room in which the position of the exhibits is marked facilitate the visitors’ circulation and allow direct access. Two indices at the end of the guidebook, of ancient works and of names, themes and materials enable a personalized approach. By referring to them, visitors can search for works, select specific topics and plan their own routes depending on their personal expectations, special interests and the time they wish to dedicate.

“Joining the ancient art experts on a journey through the National Archaeological Museum.”

The new 272-page guidebook offers a panoramic view of the museum’s collections and presents 88 selected antiquities with rich text, impressive images, informative floor plans and helpful indices.

It was designed to improve the museum experience and highlight the multiple possibilities of a quality visit. To reduce the embarrassment of the unknown, the confusion caused by incomprehensible information, and the physical exhaustion resulting from the visit’s long hours.

It intends to provide readers with basic information about the museum space and the arrangement of its collections and, furthermore, to act as Ariadne’s thread offering a memorable tour around the collections of a museum that is unique in its kind.   

An edition by the Hellenic Organization of Cultural Resources Development (H.O.C.RE.D.) that you can buy from the NAM shop for only 12 euros.

As the scientific editor of the publication, I owe warm thanks to the authors and to the colleagues of the Directorate of Publications and Digital Applications of H.O.C.RE.D. who supported our project.

Museum moments – Μουσειακές στιγμές

[English follows – Video at the end]

Περιοδική έκθεση «Οδύσσειες». Πλοήγηση στον ουρανό της εποχής του Οδυσσέα από τον Διευθυντή του Ευγενιδείου Πλανηταρίου Δρ. Μάνο Κιτσώνα. 26.6.2017. Periodic exhibition “Odysseys”. Navigation in the sky of Odysseus’s time by the Director of the Eugenides Foundation Planetarium Dr. Manos Kitsonas. 26.6.2017

Τι κάνει ένα μουσείο ελκυστικό;

Ποια μηνύματα εκπέμπει στην κοινωνία;
Πώς επικοινωνεί με τους επισκέπτες;
Με ποιο τρόπο μετατρέπει μια περιοδική έκθεση σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στο χρόνο;
Αυτά και άλλα παρόμοια ερωτήματα με απασχόλησαν για πολλά χρόνια
και συνεχίζουν να απασχολούν τους επαγγελματίες των μουσείων σε όλο τον κόσμο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εκπομπή «博物馆对话录制 – Museum Dialogue Transcription»  της Κινεζικής Τηλεόρασης (China Central Television) στην Απαγορευμένη Πόλη, The Palace Museum, Beijing (16.9.2018) στην οποία συμμετείχα μαζί με άλλους συναδέλφους από την Κίνα και τη Γαλλία.

Το θέμα της ημέρας ήταν: “Understand” Museums και οι κεντρικές ερωτήσεις διατυπώθηκαν ως εξής:
Central Questions
公众如何看懂博物馆?
博物馆又该如何让公众看懂?
博物馆在社会中到底扮演怎样的角色?
如何才能成为世界性博物馆?
Πώς θα πρέπει το κοινό να αντιλαμβάνεται ένα μουσείο;
Τι μπορεί να κάνει ένα μουσείο για να γίνει κατανοητό στο κοινό;
Τι ρόλο παίζει ένα μουσείο στην κοινωνία;
Πώς γίνεται ένα μουσείο παγκόσμιο;

Στο σύντομο βίντεο που ακολουθεί αποτυπώνονται μερικές σκέψεις μου σχετικά με τα παραπάνω ερωτήματα και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε στην εποχή μας τα μουσεία. Δημιουργήθηκε με τα δικά μου απλά μέσα  (smartphone) μετά από πρόσκληση της DeeGee Lester, Προέδρου του Hellenic Institute of Cultural Diplomacy – USA, προκειμένου  να συμμετέχω στη δράση Daughters of the Muses – Women’s History Month |3 /2023, μαζί με άλλες 11 τιμώμενες γυναίκες από τις Ηνωμένες Πολιτείες της  Αμερικής και την Ελλάδα που έχουν δραστηριοποιηθεί σε διάφορους τομείς του πολιτισμού.

 [  https://www.facebook.com/HICDUSA ]

Εκφράζω και από αυτή τη θέση τις θερμές μου ευχαριστίες προς την DeeGee Lester και το  Hellenic Institute of Cultural Diplomacy – USA για την τιμή και τη χαρά να μοιραστώ με το Αμερικανικό κοινό όμορφες μουσειακές στιγμές από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.


Periodic exhibition “The Countless Aspects of Beauty”

What makes a museum attractive?

What messages does it send to society?
How does it communicate with visitors?
How does it turn a periodical exhibition into a fascinating journey through time?
These and other similar questions have occupied my mind for many years and continue to preoccupy museum professionals around the world.

A typical example is the show «博物馆对话录制 – Museum Dialogue Transcription» by China Central Television in the Forbidden City, The Palace Museum, Beijing (16.9.2018) in which I participated together with other colleagues from China and France.

The topic was “Understand” Museums and the central questions were formulated as follows:
Central Questions
公众如何看懂博物馆?
博物馆又该如何让公众看懂?
博物馆在社会中到底扮演怎样的角色?
如何才能成为世界性博物馆?
How should the public understand a museum?
What can a museum do to let the public understand it?
Exactly what a role does a museum play in society?
How to become an international museum?

The following short video shows some of my personal thoughts on the above questions and the way we perceive museums in our time. It was created by using simple means (my smartphone) after the invitation of DeeGee Lester, President of the Hellenic Institute of Cultural Diplomacy – USA to participate in the action Daughters of the Muses – Women’s History Month |3 /2023, together with 11 other honored women from USA and Greece who have been active in various fields of culture.
Ι would like to express my sincere thanks to DeeGee Lester and Hellenic Institute of Cultural Diplomacy – USA for the honor and pleasure of sharing beautiful museum moments at the National Archaeological Museum with the American public.

Αποχαιρετισμός στον Βαγγέλη Παπαθανασίου – Farewell to Vangelis Papathanassiou

Μεγάλος!
Λάτρευε την αρχαία Ελληνική τέχνη, επανειλημμένα εκδήλωσε την αγάπη του για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και πρόσφερε τη μουσική του στις «Οδύσσειες» και τις «Αμέτρητες όψεις του Ωραίου».
…παρ᾽ Ἠελίοιο πύλας καὶ δῆμον ὀνείρων…

A great musician and composer!
He was fond of ancient Greek art, repeatedly expressed his love for the National Archaeological Museum and offered his music in “Odysseys” and “The Countless Aspects of Beauty in Ancient Art”.
…παρ᾽ Ἠελίοιο πύλας καὶ δῆμον ὀνείρων…

Γνωστές και Άγνωστες Νίκες. Της Ιστορίας της Τέχνης και της Ζωής. Known and Unknown Nikai. In History, Art and Life.

Γνωστές και Άγνωστες Νίκες.
Της Ιστορίας της Τέχνης και της Ζωής.

Η νέα έκδοση του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων συμπληρώνει το μεγάλο επετειακό αφιέρωμα για τις διαχρονικές Νίκες των Ελλήνων.  Περιέχει εμπεριστατωμένα δοκίμια που συμβάλλουν σε μια σφαιρική εικόνα ενός γοητευτικού και ανεξάντλητου θέματος.  Παρουσιάζονται γνωστές και άγνωστες Νίκες της αρχαιότητας,  έργα γλυπτικής, κοροπλαστικής, αγγειογραφίας, μεταλλοτεχνίας, νομισματικής, κοσμηματοτεχνίας και μικροτεχνίας.

  • Θαυμαστά χρυσελεφάντινα έργα  που έχουν χαθεί και  τα αγγίζουμε με τη βοήθεια της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, όπως τα χρυσελεφάντινα αγάλματα του Ολύμπιου Δία και της Αθηνάς Παρθένου.
  • Έργα περίφημα και αριστουργηματικά που κρατούν μέχρι σήμερα καλά κρυμμένα μυστικά, όπως η Νίκη της Σαμοθράκης.
  • Νίκες θριαμβικές που στήθηκαν για να τιμήσουν σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όπως το άγαλμα Νίκης που κατασκευάστηκε μετά τη μάχη του Μαραθώνα προς τιμή του πολέμαρχου Καλλιμάχου.
  • Νίκες ευφρόσυνες και γιορταστικές, όπως οι όμορφες   ανάγλυφες μορφές στη ζωφόρο του θωρακίου της Αθηνάς Νίκης.
  • Νίκες φτερωτές που επιστέφουν δοξαστικά τις στέγες των ναών ως ακρωτήρια, όπως εκείνες στο Ηφαιστείο και στο ναό του Άρεως της Αθηναϊκής Αγοράς.
  • Νίκες πολεμικές ή πολιτικές για ειδικότερες ιστορικές στιγμές, όπως η Νίκη του γλύπτη Παιωνίου που ανέθεσαν οι Μεσσήνιοι και οι Ναυπάκτιοι, σύμμαχοι των Αθηναίων μετά την νίκη κατά των Λακεδαιμονίων στη Σφακτηρία (425 π.Χ.). 
  • Νίκες αγωνιστικές, λατρευτικές ή πολεμικές, που μεταφέρουν το μήνυμά τους στην λαμπρή επιφάνεια αργυρών και χρυσών νομισμάτων.
  • Νίκες που επιδρούν στη σύλληψη της ρωμαϊκής  Victoria και υμνούν το αυτοκρατορικό μεγαλείο της Pax Romana.
  • Νίκες που μεταμορφώνονται στον άγγελο της παλαιοχριστιανικής τέχνης και κρατούν τον σταυρό και την σφαίρα της οικουμένης.
  • Νίκες που «συναντήθηκαν» με καλλιτέχνες της νεότερης εποχής,  όπως ο Γιαννούλης Χαλεπάς και ο Salvador Dali.
  • Νίκες σε μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αγγεία, Νίκες μικρογραφικές σε πηλό, χαλκό και χρυσό,  σε κοσμήματα και λύχνους,  με ποικίλο περιεχόμενο, μυθολογικό, πολεμικό, αθλητικό, λατρευτικό, γαμήλιο, ερωτικό,  εσχατολογικό. Νίκες που συνόδευσαν ως ελπιδοφόρα υπόσχεση καλοτυχίας τα όνειρα και τις προσδοκίες των ανθρώπων στις προσωπικές, μικρές ή μεγάλες προκλήσεις της καθημερινότητας, στην αναζήτηση της ερωτικής ευτυχίας,  στην κατάκτηση της επίγειας ολοκλήρωσης και στην επιβράβευση στο επέκεινα με το έπαθλο της αιωνιότητας.
  •  Και τέλος πολλές κρυφές και αδημοσίευτες Νίκες, όπως η Νίκη των Μεγάρων  που προσμένουν να αναδυθούν από τα άδυτα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΑΡΙΑ ΛΑΓΟΓΙΑΝΝΗ-ΓΕΩΡΓΑΚΑΡΑΚΟΥ
ΝΙΚΕΣ – ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ
Αρχαίες Νίκες. Σημειολογικές προσεγγίσεις για δύο επετειακές εκθέσεις
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΝΤΕΡΜΑΛΗΣ
Το άγαλμα της Νίκης του Καλλιμάχου
ΜΑΡΙΑ ΤΟΛΙΑ-ΧΡΙΣΤΑΚΟΥ
Από τον ποιητικό λόγο στην εικόνα. Η Νίκη και τα σύμβολά της στην εικονογραφία των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων
ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΤΣΟΥΛΗ
Θεοί Νικηφόροι. Τα λατρευτικά χρυσελεφάντινα αγάλματα του Ολύμπιου Δία και της Αθηνάς Παρθένου
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΛΕΒΕΝΤΗ
O γλυπτός διάκοσμος του ναού της Αθηνάς Νίκης και του θωρακίου του.
Οι αθηναϊκές νίκες στη μνημειώδη τέχνη του 5ου αι. π.Χ.
ΟΛΓΑ ΠΑΛΑΓΓΙΑ
Η Νίκη του Παιωνίου
ANDREW STEWART
Η Νίκη στην Αγορά;
ΟΛΓΑ ΠΑΛΑΓΓΙΑ
Η Νίκη της Σαμοθράκης
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΣΠΙΝΗΣ
Τα αγάλματα του Θεοχάρη Ρέντη
ΑΛΙΚΗ ΜΟΥΣΤΑΚΑ
Η Νίκη στην εικονογραφία των αρχαίων ελληνικών νομισμάτων
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Σ. ΣΟΥΡΛΑΣ
Η Νίκη του Αυτοκράτορα. Τα αγάλματα Νικών από τη Βιβλιοθήκη του Αδριανού
ως μέσο προβολής της δύναμης και της αυτοκρατορικής ιδεολογίας
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΟΥΛΑΚΗ-ΒΟΥΤΥΡΑ
Dali – Χαλεπάς σε μια απροσδόκητη συνάντηση με μια αρχαία Νίκη
ΝΙΚΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΒΡΟΝΙΔΑΚΗ
Η Νίκη των αδύτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου
ΣΑΠΦΩ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ – ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ
Μικρά καλλιτεχνήματα σε χαλκό, φορείς μεγάλων μηνυμάτων…
Νίκες σε έργα της Συλλογής Μεταλλοτεχνίας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου
ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΤΣΟΥΛΗ
Το χρονικό μιας περιπλάνησης. Η Νίκη από τα Μέγαρα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ
Νίκες για το παρόν και το επέκεινα.
Ειδώλια, λύχνοι και κοσμήματα με μορφή Νίκης από τις Συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου
ΒΑΝΤΑ ΠΑΠΑΕΥΘΥΜΙΟΥ
Νίκη – Victoria. Οι Νίκες των ρωμαϊκών χρόνων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
ΜΙΑ ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΝΙΚΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΔΟΚΙΜΙΩΝ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Επετειακό αφιέρωμα
της Νίκης και της Ελευθερίας

Ο πλούσια εικονογραφημένος τόμος των 428 σελίδων (21Χ29) συμπληρώνει το μεγάλο επετειακό αφιέρωμα της Νίκης και της Ελευθερίας. Δύο εκθέσεις  παρουσιασμένες ως ένα σπονδυλωτό αφήγημα με σημειολογικό σύνδεσμο τη μορφή της Νίκης και τρεις συνοδευτικές εκδόσεις αφιερώθηκαν σε κορυφαίους σταθμούς της ιστορίας του ελληνικού έθνους: Την επέτειο των  200 χρόνων από την  Ελληνική Επανάσταση του 1821 και τη συμπλήρωση 2.500 χρόνων από την μεγαλειώδη αντίσταση των Ελλήνων στις Θερμοπύλες και τη Σαλαμίνα.

Η πρώτη επετειακή έκθεση «Δι’ αὐτὰ πολεμήσαμεν – Αρχαιότητες και Ελληνική Επανάσταση», συνοδεύτηκε από μεγάλο επιστημονικό κατάλογο (https://all4nam.com/2021/03/10/1821-publication/ )με δοκίμια που φωτίζουν  εκλεκτικά πτυχές της πολυσήμαντης σχέσης των αρχαιοτήτων με την Ελληνική Επανάσταση. Μετά τη λήξη της προσφέρεται σε δεκάλεπτη  βιντεοταινία https://youtu.be/RZSVC3NhzoA και σε ψηφιακή προβολή 360°: https://www.namuseum.gr/vr_21/.  

Το εγερτήριο μήνυμα της Νίκης και της Ελευθερίας διαμορφώνει το ιδεολογικό υπόβαθρο και της δεύτερης επετειακής έκθεσης «Οι Μεγάλες Νίκες. Στα Όρια του Μύθου και της Ιστορίας», η οποία παρακολουθεί την αλληλουχία των ιστορικών γεγονότων από τον Μαραθώνα μέχρι τις Πλαταιές (490-479 π.Χ.) μέσα από σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα και μοναδικά επιγραφικά μνημεία. Η έκθεση συνοδεύτηκε από μεγάλο επιστημονικό κατάλογο (https://all4nam.com/2021/03/09/nikai-anniversary-edition-1/)και μετά τη λήξη της παρουσιάζεται επίσης σε δεκάλεπτη βιντεοταινία https://www.youtube.com/watch?v=1ArdELnRDDg και σε ψηφιακή προβολή 360°: https://www.namuseum.gr/oi-megales-nikes-sta-oria-toy-mythoy-kai-tis-istorias-psifiaki-periigisi/ .

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στο Δ.Σ. του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων καθώς και στη Διεύθυνση Εκδόσεων και Ψηφιακών Εφαρμογών του Οργανισμού, και ιδιαίτερα στην προϊσταμένη, κ. Ελένη Κώτσου, στην αρχαιολόγο κ. Βίκυ Κρεββατά και στον ταλαντούχο γραφίστα κ. Στέλιο Σκουρλή. Τέλος, ευχαριστώ θερμά όλους τους συγγραφείς που αγκάλιασαν με θέρμη το εγχείρημα και συνέβαλαν με τη γνώση και τα εμπεριστατωμένα δοκίμιά τους στην αρτιότητα του έργου.

Known and Unknown Nikai.
In History, Art and Life.

The new edition of the Hellenic Organization of Cultural Resources Development, as its title promises, helps build up a comprehensive picture of a subject that remains inexhaustible. Known and unknown Nikai of antiquity are presented: works of sculpture, coroplastic art, vase painting, metalworking, numismatics, jewellery and minor arts. Exquisite chryselephantine works which have long gone but, through the aid of the ancient Greek literature, we are enabled to touch —splendid works, true masterpieces, that keep to this day their secrets undisclosed. Triumphant Nikai set up to celebrate significant historical events, military or political Nikai commemorating less important local incidents; superb Nikai that decorate Greek and foreign museums, miniature Nikai which the hurried museum visitor usually fails to notice. Finally, numerous Nikai secreted in the deep recesses of museums waiting to unveil themselves.

CONTENTS

PREFACES
INTRODUCTION
MARIA LAGOGIANNI-GEORGAKARAKOS
Ancient Nikai. Semiological approaches to two anniversary exhibitions
NIKAI – THE MESSAGE
DIMITRIS PANDERMALIS
The statue of Nike of Kallimachos
MARIA TOLIA-CHRISTAKOU
From poetic word to image. Nike and her symbols in the iconography of the Archaic and Classical period
CHRYSANTHI TSOULI
Victory-bringing (Nikephoroi) Gods. The chryselephantine cult statues of Olympian Zeus and Athena Parthenos
IPHIGENEIA LEVENTI
The sculptural decoration of the temple of Athena Nike and its parapet.
The Athenian victories in monumental art of the 5th c. BC
OLGA PALAGIA
The Nike of Paionios
ANDREW STEWART
Nike in the Agora?
OLGA PALAGIA
The Nike of Samothrace
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΣΠΙΝΗΣ
Τα αγάλματα του Θεοχάρη Ρέντη
ALIKI MOUSTAKA
Nike in the iconography of ancient Greek coins
DIMITRIS S. SOURLAS
The Emperor’s Nike. The Nike statues in Hadrian’s Library as a means
of promoting power and imperial ideology
ALEXANDRA GOULAKI-VOUTYRA
Dali – Chalepas in an unexpected encounter with an ancient Nike
NIKAI FROM THE COLLECTIONS OF THE NATIONAL ARCHAEOLOGICAL MUSEUM
CHRISTINA AVRONIDAKI
Nike secreted in the storerooms of the National Archaeological Museum
SAPPHO ATHANASOPOULOU – ALEXANDRA CHATZIPANAGIOTOU
Small bronze artworks, bearers of great messages
Nikai from the Metalwork Collection of the National Archaeological Museum
CHRYSANTHI TSOULI
Chronicle of a journey. The Nike of Megara at the National Archaeological Museum
MARIA CHIDIROGLOU
Nikai for the present and beyond.
Figurines, lamps and jewels in the form of Nike from the Collections of the National Archaeological Museum
VANDA PAPAEFTHYMIOU
Nike – Victoria. Roman Victoriae at the National Archaeological Museum
ANNIVERSARY TRIBUTE TO VICTORY AND FREEDOM
A TRILOGY OF EDITIONS ABOUT THE DIACHRONIC VICTORIES OF THE GREEKS
NOTES
BIBLIOGRAPHY

Anniversary Tribute to Victory and Freedom

The richly illustrated volume of 428 pages completes the anniversary events that celebrate Victory (Nike) and Freedom (Eleutheria). Two exhibitions taking the form of a modular narrative, with the figure of Nike serving as their semiological link, accompanied by three publications, were dedicated to milestones in the History of the Greek nation: The bicentennial of the Greek War of Independence of 1821 and the 2500th anniversary of the magnificent resistance of the Greeks at Thermopylae and Salamis.

The first anniversary exhibition titled “These are what we fought for – Antiquities and the Greek War of Independence” presents aspects of the trajectory of modern Hellenism towards Freedom. The exhibition was accompanied by a voluminous scholarly catalogue (https://all4nam.com/2021/03/10/1821-publication/) with essays that eclectically shed light onto the polysemantic relationship between antiquities and the Greek War of Independence. The exhibition was made available in a ten-minute video https://youtu.be/RZSVC3NhzoA as well as a 360o virtual tour https://www.namuseum.gr/vr_21/ after it ended.

The wake-up call of Victory and Freedom formulated the ideological background of the second anniversary exhibition “Glorious Victories. Between Myth and History” which keeps track of the sequence of historical events from the Battle of Marathon to the Battle of Plataea (490-479 BC) through rare archaeological finds and unique epigraphic monuments.  

The large scholarly catalogue (https://all4nam.com/2021/03/09/nikai-anniversary-edition-1/) published for this anniversary exhibition involves thoroughly documented essays on the major historical events and specialized contributions that discuss aspects of the iconography and symbolisms of Nike.

The exhibition was made available in a ten-minute video: https://www.youtube.com/watch?v=1ArdELnRDDg and a 360o virtual tour: https://www.namuseum.gr/oi-megales-nikes-sta-oria-toy-mythoy-kai-tis-istorias-psifiaki-periigisi/.

For this publication, I am grateful to the Board of Directors of the Cultural Resources Management and Development Organization as well as the Department of Publications of the Organization and particularly its Director Mrs. E. Kotsou and its members Mrs. V. Krevvata and Mr. S. Skourlis. Finally, I would like to extend my gratitude to the authors who wholeheartedly embraced the undertaking and contributed with their knowledge and exhaustive essays to the excellence of this book.

The books are available from the Hellenic Organization of Cultural Resources Development (57, Panepistimiou Str, 10564 Athens - Contact information:  politiria@tap.gr) and its shop at the National Archaeological Museum.

The Greek newspaper Kathimerini on the book trilogy:

ΜΙΚΡΟ ΒΙΝΤΕΟ ΓΙΑ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΕΤΕΙΟ – A SHORT VIDEO FOR A GREAT ANNIVERSARY

200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση

Αγαπητοί φίλοι,
Το 2021 αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο για τον Ελληνισμό, καθώς σηματοδοτεί τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης του 1821 εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.  Η Ελλάδα, επίσημη πολιτεία, μουσεία και πολιτιστικοί οργανισμοί τιμούν την μεγάλη αυτή επέτειο με ποικιλία δράσεων και διοργανώσεων. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο συμμετέχει στις εκδηλώσεις με τη διοργάνωση της έκθεσης «Δι’ αὐτὰ πολεμήσαμεν. Αρχαιότητες και Ελληνική Επανάσταση» που παρουσιάζει όψεις από την ιστορική πορεία του νεότερου Ελληνισμού προς την Ελευθερία. Η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 11-2-2020 και συνοδεύτηκε από μεγάλο επιστημονικό κατάλογο  με δοκίμια που φωτίζουν εκλεκτικά πτυχές της πολυσήμαντης σχέσης των αρχαιοτήτων με την Ελληνική Επανάσταση:  https://all4nam.com/2021/03/10/1821-publication/
Μετά τη διάλυσή της η έκθεση παρουσιάζεται σε ψηφιακή προβολή  σε 360°: https://www.namuseum.gr/vr_21.

Για τους φίλους του all4nam κοινοποιώ σήμερα εδώ μια δεκάλεπτη βιντεοταινία που δημοσιεύτηκε στο κανάλι YouTube του ΥΠΠΟΑ. Ο τίτλος «Δι’ αὐτὰ πολεμήσαμεν. Αρχαιότητες και Ελληνική Επανάσταση», δανείζεται το γνωστό απόφθεγμα του Στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη (1797-1864), καθώς το μουσειολογικό αφήγημα εστιάζει στον ρόλο που έπαιξαν οι ελληνικές αρχαιότητες κατά τη μεγάλη Εθνεγερσία. Σύμφωνα με τον οπλαρχηγό της Επανάστασης, ο νικηφόρος αγώνας του 1821 θεμελιώθηκε στην απαίτηση του ελληνικού λαού για ελευθερία αλλά και στα ιστορικά του δικαιώματα στην πολιτιστική παράδοση των αρχαίων προγόνων. Στην έκθεση συνδιαλέγονται αρχαία έργα από τις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με νεότερες δημιουργίες του 18ου και του 19ου αιώνα, αναδεικνύοντας την περιπετειώδη συνύπαρξη των αρχαιοτήτων στον δρόμο προς την ελευθερία από διαφορετικά σημεία θέασης: την «ανακάλυψη» των λαμπρών μνημείων της αρχαίας ελληνικής τέχνης και την εμπορία τους από τους ξένους περιηγητές, την πολύτροπη σύνδεση της αρχαίας κλασικής παράδοσης με το κίνημα του φιλελληνισμού,  την ενδυνάμωση της αυτοσυνείδησης των Ελλήνων και τις αγωνιώδεις προσπάθειες για τη διεκδίκηση της ιστορικής τους ταυτότητας και την προστασία της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Στα σπουδαία έργα της αρχαίας παράδοσης που ενέπνευσαν τους αγωνιστές της Ελευθερίας  αναφέρεται και ο επίλογος της έκθεσης, με τη σημειολογική παρουσίαση της φτερωτής Νίκης σε επιλεγμένα αρχαία μαρμάρινα γλυπτά και αγγειογραφίες.

200th anniversary of the Greek War of Independence

Dear friends,
The year 2021 is a milestone of great significance for Hellenism, as it marks the 200th anniversary of the Greek War of Independence against the Ottoman Empire. Greece, the official state, museums and cultural organizations celebrate this great anniversary with a variety of activities and events. The National Archaeological Museum participates in the events with the organization of the exhibition “These are what we fought for. Antiquities and the Greek War of Independence” which presents aspects of the historical course of modern Hellenism towards Freedom. The exhibition was inaugurated on 11-2-2020 and was accompanied by a large scientific catalogue of essays that selectively illuminate aspects of the multifaceted relationship of antiquities with the Greek War of Independence: https://all4nam.com/2021/03/10/1821-publication/
After its termination, the exhibition is presented in digital projection in 360 °: https://www.namuseum.gr/en/vr_21.


For the friends of all4nam, I am sharing here today a ten-minute video that was published on the YouTube channel of the Greek Ministry of Culture. Its title is derived from the famous maxim by General Ioannis Makriyannis (1797-1864), as the museological narrative focuses on the role, which the Greek antiquities played during the Nation’s Uprising. According to the warlord of the National Uprising, the victorious fight of 1821 was triggered by the people’s demand for freedom, but also its historical claims on the cultural tradition of the ancient ancestors. In the exhibition, ancient works from the Collections of the National Archaeological Museum converse with later creations of the 18th and the 19th century, highlighting the tumultuous concomitance of the antiquities on the way to freedom, considered from different perspectives.  The “discovery” of the glorious monuments of ancient Greek art and their trading by foreign travellers, the multimodal connection between the ancient Classical tradition and the Philhellenic movement, the reinforcement of the self-consciousness of the Greeks and their agonizing efforts to lay claim to their historical identity and protect their cultural heritage. The exhibition concludes drawing attention to great works of the ancient tradition that inspired those who fought for Freedom, through the semiological presentation of winged Nike, as she is depicted in selected marble sculptures and vase painting representations.

ΜΙΚΡΟ ΒΙΝΤΕΟ ΓΙΑ TIΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΝΙΚΕΣ – SHORT VIDEO FOR THE GLORIOUS VICTORIES

Αγαπητοί φίλοι,
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο παραμένει κλειστό λόγω της πανδημίας.
Ωστόσο, ένα δεκάλεπτο βίντεο σας προσφέρει μια σύντομη περιήγηση
στην περιοδική έκθεση «Οι Μεγάλες Νίκες. Στα Όρια του Μύθου και της Ιστορίας»
η οποία παρατείνεται μέχρι τον Οκτώβριο. Χαρείτε την!

Dear friends,
The National Archaeological Museum remains closed due to the pandemic.
However, a short video gives you a brief overview of the temporary exhibition
“Glorious Victories. Between Myth and History” that runs through October 2021.
Enjoy!

Ανασκόπηση του 2020 – Review of 2020

Ανασκόπηση του 2020

Σε 12 φωτογραφικά στιγμιότυπα και ένα βίντεο.

Πώς περιγράφεται ένας χρόνος που δοκίμασε αντοχές και αντιστάσεις;
Η πανδημία υποχρέωσε το Μουσείο με τους ανεκτίμητους αρχαίους θησαυρούς και τους εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες από όλα τα μέρη του πλανήτη (εικ. 1) να αναστείλει τη λειτουργία του δυο φορές. Και ενώ το 2019 το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο υποδέχτηκε 608.876 επισκέπτες, το 2020 ο θαυμαστός χώρος όπου συγκλίνουν μνήμες αιώνων αποχωρίστηκε τους φίλους του και όσα χαρίζουν ρυθμό και χρώμα στις αίθουσές του.

Διεθνείς επιστημονικές και εκθεσιακές συνεργασίες αναβλήθηκαν. Επικοινωνιακές εκδηλώσεις και εκπαιδευτικές δράσεις ακυρώθηκαν. Οι δυο μεγάλες επετειακές εκθέσεις που σχεδιάστηκαν και διοργανώθηκαν για να τιμήσουν την Εθνική Παλιγγενεσία του 1821 και τη συμπλήρωση 2500 χρόνων από τις Θερμοπύλες και τη Σαλαμίνα αποστερήθηκαν απρόσμενα τους επισκέπτες τους. O αισθητικά αναβαθμισμένος εξωτερικός κήπος του Μουσείου με 6000 νέα φυτά, εμπνευσμένα από τους μύθους της ελληνικής αρχαιότητας, έργο που εγκαινιάστηκε τον Ιούλιο, είχε ανάλογη τύχη.

Στο «κλειστό» Μουσείο ωστόσο, η δράση και η καθημερινή φροντίδα από τους εργαζόμενους συνεχίστηκε με την ίδια προσήλωση αλλά και με όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας κατά της Covid-19. Και αν η Μαινάδα μοιάζει να ονειρεύεται ανενόχλητη στην έρημη αίθουσα με τις ακίνητες μαρμάρινες προτομές (εικ. 11), η δημιουργική έμπνευση δεν σταμάτησε ούτε στιγμή (εικ. 12). Κρατήσαμε συντροφιά στους φίλους μας με δύο μεγάλες νέες εκδόσεις για τις δύο επετειακές μας εκθέσεις και καταφέραμε να διατηρήσουμε ζωντανή την επικοινωνία μας μέσα από 10 νέες ψηφιακές εφαρμογές στον ιστότοπο του μουσείου.
Δικό σας για πάντα! (βλ. βίντεο)

Review of 2020

Ιn 12 photo snapshots and a video.

How to describe a year that has tested our endurance and resistance?
The pandemic forced the Museum with its ancient treasures and hundreds of thousands of visitors from all over the world (fig. 1) to suspend its operation twice. While in 2019 the National Archaeological Museum welcomed 608,876 visitors, in 2020 the wonderful place where memories of centuries converge was unexpectedly deprived of its friends and what gives rhythm and colour to its rooms.

International scientific and exhibition collaborations were postponed, educational programmes were cancelled. The two large periodical exhibitions designed and organized to commemorate the anniversary of the National Resurgence of 1821 and the completion of 2500 years from Thermopylae and Salamis were separated from their visitors. The aesthetically upgraded outdoor garden of the Museum with 6000 new plants inspired by the myths of Greek antiquity which was inaugurated in July had a similar fate.

Inside the closed Museum, however, the multifaceted activity and the daily care of the employees continued with dedication but also with the necessary protection measures. And if the marble Maenad seems to be dreaming undisturbed (fig. 11), the creative inspiration did not stop even for a moment (fig. 12). We kept company to our friends with new printed catalogues for our two anniversary exhibitions and managed to keep our communication alive through 10 new digital applications on the museum website.
Yours for ever! (see video).

Ιανουάριος – January

Θαυμασμός μπροστά στην μαρμάρινη κεφαλή της Υγείας
Admiration in front of the marble head of Hygeia (Health)



Φεβρουάριος – February

Φύλακας αρχαιοτήτων στην επετειακή έκθεση
«Δι΄αυτά πολεμήσαμεν. Αρχαιότητες και Ελληνική Επανάσταση».
 Museum guard inside the anniversary  exhibition
“These are what we fought for. Antiquities and the Greek War of Independence”.


Μάρτιος – March

Με τα φώτα ασφαλείας. Αρχαιότητες σε αναμονή.
With the security lights. Antiquities on hold.



Απρίλιος- April

Μοναχικός διάλογος με τον Ποσειδώνα του Αρτεμισίου.
A lonely dialogue with Poseidon of Artemision.


Μάιος – May

Άνοιξη στο κλειστό Μουσείο – Spring in the closed Museum


Ιούνιος – June

Είμαστε έτοιμοι για την επανέναρξη! – We are ready to open again!


Ιούλιος – July

Αρχαία Τέχνη… με όλες τις προφυλάξεις
Ancient Art … with all the precautions


Αύγουστος – August

Στο φως της Πανσελήνου – Under the light of the full moon


Σεπτέμβριος – September

Η άφιξη του Θεμιστοκλή
(από το Museo Ostiense για την επετειακή έκθεση
«Οι Μεγάλες Νίκες – Στα Όρια του Μύθου και της Ιστορίας».)
The Arrival of Themistocles
(from Museo Ostiense  for the exhibition
“Glorious Victories – Between Myth and History”.)


Οκτώβριος – October

Συλλογικότητα
«Οι Μεγάλες Νίκες – Στα Όρια του Μύθου και της Ιστορίας»
Collaboration
“Glorious Victories – Between Myth and History”


Νοέμβριος – November

Το όνειρο της Μαινάδας στο κλειστό Μουσείο.
The dream of the Maenad in the closed Museum.


Δεκέμβριος – December

Αναμετρώντας τον Κούρο του Σουνίου – Η έμπνευση δεν σταματά…
Reconsidering the Kouros of Sounion – Inspiration does not stop…


Δικό σας για πάντα!
Yours for ever!

 

2020: 10 νέες ψηφιακές εφαρμογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου – 10 new digital applications of the National Archaeological Museum

2020: 10 νέες ψηφιακές εφαρμογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

Ήταν μια δύσκολη χρονιά.  Η πανδημία δοκίμασε τα Μουσεία όλου του κόσμου που προσπάθησαν να διατηρήσουν τη δημόσια παρουσία τους με τη βοήθεια  διαδικτυακών εφαρμογών.
Ψηφιακές εκθέσεις, περιηγήσεις 360°, μικροϊστότοποι, σύντομες ταινίες και ebooks, στάθηκαν σύμμαχοι την προσπάθεια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου να κρατήσει ζωντανή την επικοινωνία του με τους φίλους και το κοινό του.
Για τους φίλους του all4nam.com παραθέτω τους σχετικούς συνδέσμους μαζί με τις θερμότερες ευχές μου για ένα καλύτερο 2021! Καλή περιήγηση!

2020: 10 new digital applications of the National Archaeological Museum

It was a difficult year. The pandemic affected Museums around the world that tried to maintain their public presence with the help of web applications.
Digital exhibitions, 360° exhibition tours, micro-sites, videos and ebooks have  been the National Archaeological Museum’s allies in its efforts to keep in touch with its friends and audience.
For the friends of all4nam.com I provide a list of the relevant links along with my warmest wishes for a better 2021!
Happy browsing!

1.

«Οι Μεγάλες Νίκες. Στα Όρια του Μύθου και της Ιστορίας» – Ψηφιακή περιήγηση
“Glorious Victories. Between Myth and History” – Digital Exhibition

2.

Δι’αυτά πολεμήσαμεν…Αρχαιότητες και Ελληνική Επανάσταση
These are what we fought for… Antiquities and the Greek War of Independence

3.


Αδριανός και Αθήνα
HADRIAN AND ATHENS. Conversing with an ideal world.
ADRIANO E ATENE. Dialogo con un mondo ideale

 

4.



Αθηναϊκή Δημοκρατία. Η ελευθερία του ατόμου ως πολιτική αξία

Athenian Democracy. The freedom of the individual as a political value
LA DÉMOCRATIE ATHÉNIENNE. La liberté de l’individu comme valeur politique

5.

Αθηναϊκή Δημοκρατία – Video
Athenian Democracy-Video
LA DÉMOCRATIE ATHÉNIENNE-Video

 

6.

Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου
The countless aspects of Beauty

7.

Οδύσσειες
Odysseys

8.

Μνήμες 1940-1944
Memories 1940-1944

9.


Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο-Μνήμες 1940-1941 (κατεβάστε το ebook)
National Archaeological Museum-Memories 1940-1941 (download the ebook)

 

10.

Συζητώντας με την Ιστορία: 5 + 4 Θησαυροί στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

 

Η ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ – THE RESCUE OF THE STATUES

 

Η διάσωση των αγαλμάτων

Ήταν ένας αναστάσιμος χορός αναδυομένων…
που σου έδινε μια παλαβή χαρά.
Γιώργος Σεφέρης

Με αφορμή την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο δημοσιεύει πολύτιμες αρχειακές εικόνες από το χρονικό της απόκρυψης των αρχαίων, όπως παρουσιάστηκαν κατά τα έτη 2016 -19 σε εκθέσεις  ιστορικής φωτογραφίας αλλά και σε επετειακές εκδηλώσεις.

Στη σκιά του πολέμου και σε όλη τη διάρκεια της κατοχής οι εργαζόμενοι στο πρώτο μουσείο της χώρας  κλήθηκαν να διαφυλάξουν τους αρχαιολογικούς θησαυρούς από την καταστροφή και τη λεηλασία.  «Η αρχαιολογική υπηρεσία βρέθηκε στην παράλογη θέση να καταστρέφει το έργο που γενιές Ελλήνων αρχαιολόγων είχαν δημιουργήσει» «Εννοώ κυρίως τη διάλυση των μουσείων και την ταφή των αρχαίων στη γη, σε κρύπτες, σε θησαυροφυλάκια, σε σπηλιές» σημειώνει ο Βασίλειος Πετράκος στον Μέντορα του 1994,  όπου αναφέρεται διεξοδικά στην τύχη των αρχαίων  κατά την περίοδο 1940-1944.

Μαρτυρίες και προσωπικά βιώματα της Σέμνης Καρούζου από τη δραματική εκείνη περίοδο  ανακοινώθηκαν τον Μάρτιο του 1967 και δημοσιεύθηκαν  το 1984 στα Πρακτικά του Πρώτου Συνεδρίου του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.  «Όταν ο στρατός κατοχής έμπαινε στην πρωτεύουσα τον Απρίλη του 1941, είχε πια συμπληρωθεί το έργο της απόκρυψης των αρχαίων θησαυρών του Εθνικού Μουσείου» αναφέρει η  Έφορος Αγγείων και Μικροτεχνίας.

Πράγματι, στις 11 Νοεμβρίου του 1940  η Διεύθυνση Αρχαιολογίας του Υπουργείου Παιδείας είχε εκδώσει γενικές τεχνικές οδηγίες για την προστασία των μουσείων από τους εναέριους κινδύνους. Μια τιτάνια προσπάθεια ξεκίνησε τότε σε όλη τη χώρα από τις επιτροπές απόκρυψης και ασφάλισης των εκθεμάτων των μουσείων.

Αναφερόμενη ειδικότερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο η Σέμνη Καρούζου μας παραδίδει: «Έξι ολόκληρους μήνες, όσο κράτησε το Αλβανικό έπος, χρειάσθηκαν για να φυλαχθούν τα αρχαία μας που για την τύχη τους τόσο ανησύχησε ο λαός στο άκουσμα του πολέμου… Πολύ πρωί πριν να δύσει η σελήνη συγκεντρώνονταν στο Μουσείο όσοι είχαν αναλάβει την εργασία τούτη, νύχτα έφευγαν για να πάνε στα σπίτια τους.»

Και ενώ στο μέτωπο οι ηρωικοί μας στρατιώτες έγραφαν την εποποιία του «Όχι»  βροντοφωνάζοντας «Αέρα»,  ένα άλλο σύνθημα ηχούσε στους χώρους του μουσείου. «Βάλε φωτιά» ήταν ένα από τα παραγγέλματα που έδινε ο γλύπτης Ανδρέας Παναγιωτάκης όταν οι τεχνίτες τραβούσαν με αλυσίδες και σχοινιά τα μαρμάρινα αγάλματα για να τα τοποθετήσουν σε μεγάλους λάκκους που είχαν ανοίξει στη βόρεια πτέρυγα.

Τον Απρίλη του 1941 το μουσείο παρουσίαζε εικόνα ερήμωσης. Γλυπτά, χάλκινα και πήλινα έργα είχαν εγκιβωτισθεί  και μεταφερθεί σε καταφύγια της Αθήνας (35 κιβώτια φυλάχτηκαν στο σπήλαιο της Εννεάκρουνου και άλλα 22 στις φυλακές του Σωκράτη) τα χρυσά είχαν αποκρυφτεί στα υπόγεια της Τράπεζας της Ελλάδας, τα μεγάλα αγάλματα είχαν καταχωθεί σε μεγάλες τάφρους που ανοίχθηκαν στα δάπεδα των αιθουσών.

Την επόμενη της εισβολής των Ναζιστικών στρατευμάτων στην Αθήνα, η Σέμνη και ο Χρήστος Καρούζος έστειλαν την παραίτησή τους από μέλη στο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο.  «Από πολλά χρόνια είχε πάψει (το Ινστιτούτο) να έχει σχέση με την Επιστήμη και έπρεπε να τους κοπεί η ελπίδα ότι θα πετύχαιναν τίποτε στην προσπάθεια που τη μάντευα συστηματική και μεθοδική να μας λερώσουν όλους με αθώες προτάσεις ειρηνικής και πολιτιστικής συνεργασίας», αναφέρει ο Χρήστος Καρούζος, Διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, στη συνέντευξή του της 16ης Ιουνίου του 1945 στα Ελεύθερα Γράμματα.  Ο ίδιος συνεχίζει: «Μόλις μπήκαν οι Γερμανοί, οι αρχαιολόγοι τους που αποτέλεσαν ιδιαίτερη στρατιωτική «υπηρεσία προστασίας της τέχνης» απαιτήσανε πρώτα-πρώτα να ανοίξουμε αμέσως τα Μουσεία, λέγοντας στην αρχή πως ο πόλεμος τελείωσε πια, ύστερα πως τα αρχαία θα πάθουν κρυμμένα, ύστερα πως στον πόλεμο ίσα-ίσα οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να καταφεύγουν στην τέχνη κλπ.»

Πράγματι,  ήδη από τον Ιούνιο του 1941 ο Hans Ulrich von Schönebeck αρχαιολόγος και Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Προστασίας των Μνημείων της Τέχνης είχε ζητήσει επίμονα την επαναλειτουργία του Εθνικού Μουσείου. Για τον σκοπό αυτό οι κατοχικές δυνάμεις συνέταξαν ένα κατάλογο από 103 αγάλματα με την απαίτηση να εκτεθούν, ανάμεσά τους ο Ποσειδώνας του Αρτεμισίου, ο έφηβος των Αντικυθήρων και ο έφηβος του Μαραθώνα, μια εντολή που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.  Κατά τον Χρήστο Καρούζο: «Η επίμονη αντίσταση της αρχαιολογικής υπηρεσίας,  γλύτωσε τα σπουδαιότερα Μουσεία μας από την καταστροφή και τη λεηλασία.»

«Η σημαντικότερη ζημία έγινε στο παλαιό κτήριο τις ημέρες του Δεκεμβριανού εφιάλτη» αφηγείται η Σέμνη Καρούζου. Και συνεχίζει: «Βόμβες έπεσαν στη στέγη που ήταν όλη ξύλινη, δεν έφθασαν όμως έως τα αρχαία μάρμαρα,  τα θαμμένα βαθιά στο χώμα».

Η αποκάλυψη των θαμμένων αρχαίων ήταν το πρώτο μέλημα μετά το τέλος του πολέμου. Μαζί και η αγωνία για την τύχη τους:  «Τί είχε γίνει κάτω από το παχύ στρώμα της άμμου, σε ποια κατάσταση βρίσκονταν τα θαμμένα γλυπτά…»

Στιγμές από την αποκάλυψη των αρχαίων αγαλμάτων μας μεταφέρει με τον δικό του τρόπο ο Γιώργος Σεφέρης στις Μέρες:

«Τρίτη 4 Ιουνίου 1946

Το μεσημέρι στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Ξεθάβουν τώρα – άλλα σε κάσες και άλλα γυμνά κατάσαρκα μέσα στο χώμα – τα αγάλματα. Σε μια από τις παλιές μεγάλες αίθουσες, γνώριμες από τα μαθητικά μας χρόνια με τη στεγνή όψη που έφερνε κάπως προς τη βαρετή δημόσια βιβλιοθήκη, οι εργάτες δουλεύουν με φτυάρια και με αξίνες. Τὸ δάπεδο, αν δεν κοίταζες τη στέγη, τα παράθυρα και τους τοίχους με τις χρυσές επιγραφές, θα μπορούσε να ήταν ένας όποιος τόπος ανασκαφών. Τα αγάλματα βυθισμένα ακόμη στη γης, φαινόντουσαν από τη μέση και πάνω γυμνά, φυτεμένα στην τύχη. …Ήταν ένας αναστάσιμος χορός αναδυομένων, μια δευτέρα παρουσία σωμάτων πού σού έδινε μια παλαβή χαρά.»

Μοναδική ήταν και η συγκίνηση όταν το 1947 ανοίχθηκαν οι τρεις πρώτες αίθουσες του μουσείου,  στη νέα πτέρυγα με είσοδο την οδό Τοσίτσα. Όπως αφηγείται η Σέμνη Καρούζου: «Ήταν η πρώτη παρουσίαση αρχαίων ύστερα από τον πόλεμο. Εορτάσθηκαν τότε τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής και ήταν η πρώτη συγκέντρωση αρχαιολόγων από όλο τον κόσμο. Είχαν να θαυμάσουν ανάμεσα στα άλλα γνωστά και αγαπητά έργα του Μουσείου και ένα νέο απόκτημα από το τέλος της κατοχής. Έναν αγλαό Κούρο με τη βάση του όπου ήταν χαραγμένο το όνομά του: Αριστόδικος.»

Ωστόσο «Το κτήριο που ετοιμάσθηκε με τόσες φροντίδες ήταν στα μάτια άμουσων ανθρώπων κατάλληλο για εκμετάλλευση. Αν γινόταν δικαστικό μέγαρο θα ανέβαινε η αξία των ακινήτων της περιοχής, δινόταν μάλιστα άφθονες υποσχέσεις ότι εύκολα θα βρισκόταν για αντάλλαγμα ένα μεγάλο οικόπεδο. Η απειλή αυτή διαγραφόταν στον ορίζοντα αλλά και σε μερικά κρατικά γραφεία, επίμονη έως εδώ και λίγα χρόνια ακόμη»  επισημαίνει η Έφορος της Συλλογής των Αγγείων συμπληρώνοντας με πίκρα «… Εάν είχε πραγματοποιηθεί, δεν θα είχαμε Εθνικό Μουσείο ούτε μέσα στα ερχόμενα πενήντα χρόνια.»

Η διαφύλαξη των αρχαίων κατά τη διάρκεια της κατοχής  και η μετέπειτα μέριμνα για την ανασύσταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου  υπήρξαν θέσεις ευθύνης  μπροστά στις οποίες στεκόμαστε σήμερα με σεβασμό, θαυμασμό και ευγνωμοσύνη.

 

 

The rescue of the statues

It was a resurrection dance of rising figures…
that filled you with mad joy.
George Seferis  

On the occasion of the national anniversary of the 28th October the National Archaeological Museum publishes valuable archive pictures from the chronicle of the concealment of antiquities, as these were put on display during the years 2016-19 in exhibitions of historical photography but also in other celebratory events.

In the shadow of war and throughout the occupation the employees of the first museum of the country were assigned the task of safeguarding the archaeological treasures against destruction and looting. «The archaeological service found itself in the irrational position of destroying the work that generations of Greek archaeologists had created». «I mean primarily the dissolution of the museums and the burial of antiquities in the soil, in crypts, in treasuries, in caves» Vasileios Petrakos reports, in the periodical Mentor of 1994 where a detailed account of the fate of antiquities during the period of 1940-1944 is given.

Testimonies and personal experiences of Semni Karouzou relating to that dramatic period were presented in March 1967 and published in 1984 in the Proceedings of the First Congress of the Greek Archaeologists Association. «When the occupation army entered the capital in April 1941, the task of concealing the ancient treasures of the National Museum had already been completed» the Ephor of Vases and Minor Arts mentions.

Indeed, on the 11th of November 1940 the Directorate of Archaeology of the Ministry of Education had issued general technical instructions for the protection of the museums from air raids. A titanic effort was then undertaken across the country by the committees for the concealment and safety of museum exhibits.

Referring specifically to the National Archaeological Museum Semni Karouzou hands down to us: «It took six whole months, over the entire duration of the epic advance on the Albanian front, for our antiquities to be safely stored, the fate of which was a matter of such great concern to the people upon hearing about the war… Very early in the morning before the moonset, those who had undertaken this task were gathering to work in the Museum, it was night when they were leaving to go home».

And while on the war front our heroic soldiers were accomplishing the epic feat of the «No» crying out the famous battle cry «Aera» («Air»), another catchphrase sounded in the spaces of the museum. «Fire up» was one of the commands given by the sculptor Andreas Panagiotakis when the craftsmen pulled with chains and ropes the marble statues in order to place them in large pits they had opened in the north wing.

In April 1941 the museum looked deserted. Sculptures, bronze and clay artworks had been packed and transported to various raid shelters in Athens (35 crates were stored in the cave of the Enneakrounos and another 22 in the prison of Socrates) the gold objects had been hidden away in the basements of the Bank of Greece, the large statues had been deposited in large trenches that were dug in the floor of the museum halls.

On the following day of the invasion of the Nazi troops in Athens, Semni Karouzou and Christos Karouzos sent their resignation from their position as members of the German Archaeological Institute. «Since many years the Institute had stopped having any relation to Science and it was imperative to cut short their hope that they would achieve anything at all by making an attempt, which I could guess would be systematic and methodical, to stain the reputation of us all with innocent propositions for peaceful cultural collaboration», Christos Karouzos, Director of the National Archaeological Museum, states in his interview of the 16th June 1945 to the philological periodical Eleftera Grammata. The same continues to say: «When the Germans entered the country, their archaeologists who formed a specific military «service for the protection of the art», first of all demanded from us to open the Museums right away, saying first that the war was now over, then that the antiquities will sustain damages if kept hidden, and then that in the time of war it was all the more necessary for people to seek refuge in art et c.»

Indeed, already in June 1941 Hans Ulrich von Schönebeck, archaeologist and Head of the Service for the Protection of the Art Monuments, had asked persistently for the re-opening of the National Museum. For this purpose, the occupation forces compiled a list of 103 statues with the request to be exhibited, among them the Poseidon of Artemision, the ephebe of Anticythera and the ephebe of Marathon, an order that was never implemented. According to Christos Karouzos: «The steady resistance of the archaeological service, saved the most important of our Museums from destruction and looting».

«The most substantial damage occurred in the old building in the days of the December Events nightmare» Semni Karouzou narrates. And continues: «Bombs fell on the roof, which was entirely of wood, but did not reach the ancient marbles, the buried deeply into the ground».

To uncover the buried antiquities was the main priority after the end of the war. Along with the anxiety about their fate: «What had happened under the thick layer of sand, which was the state of preservation of the buried sculptures…».  

Moments from the recovery of the ancient statues describes for us in his own way George Seferis in the Days:

«Tuesday, 4th of June 1946
Noon in the Archaeological Museum. They now unbury – some in crates and some placed totally nude in the soil – the statues. In one of the old large halls, familiar to us since our school days with its rigid appearance that recalled somewhat the austere public library, the workers were digging with pickaxes and shovels. The floor, if one did not look at the ceiling, the windows and the walls with the golden inscriptions, could have been any other location of excavations. The statues sunken still in the earth, were visible from the waist up naked, planted in fate. …It was a resurrection dance of rising figures, a Day of Reckoning of bodies that filled you with mad joy».

Unique also was the emotion when in 1947 the first three halls of the museum were opened, in the new wing with its entrance on Tositsa street. As Semni Karouzou narrates: «It was the first presentation of antiquities after the war. At that time the 100 years since the founding of the French Archaeological School were also celebrated and it was the first gathering of archaeologists from all over the world. They had the opportunity among the other known and beloved artworks of the Museum to admire a new acquisition since the end of the occupation. A splendid Kouros with his name engraved on the statue base: Aristodikos».

However, «The building that was prepared with such care in the eyes of uncultivated people looked suitable for exploitation. If it was turned into a Hall of Justice, the value of properties in the area would increase, there were also given abundant promises that it would be easy to find in return a large plot of land. This threat was taking shape in the horizon, but also in some state offices, more and more clearly up until a few years ago» the Ephor of the Vase Collection points out adding the bitter remark «… If this had taken place, we would not have had a National Museum not even in the following fifty years».  

The safekeeping of antiquities during the occupation and the ensuing care for the reconstitution of the National Archaeological Museum were posts of responsibility before which we stand today with respect, admiration and gratitude.

Dr Maria Lagogianni-Georgakarakos
Director of the National Archaeological Museum  

Translation
Dr Katia Manteli
Archaeologist, Department of Prehistoric Antiquities